Tüylü yapraklı bir bitki olan domates ortalama 1-2 cm meyve olmak üzere oluşan çiçekler verir. Bitkinin gövde boyu 150 santimetreye kadar çıkabilmektedir. Domates meyvesinin vitamin deposu olduğu bilinmektedir.Domates Tek yıllık bir bitkidir. yaklaşık 1900 yıllarında Adana’da yetiştirilmeye başlanmıştır. Anavatanı Peru dur.Ucuz ve bol vitamin kaynağı olan domates besleyici ve lezzetli özelliğinden dolayı dünyanın birçok ülkesinde en çok üretilen sebzelerdendir.
Su içeriği en yüksek, kalorisi en düşük sebzelerden olan salatalık özellikle salata ve garnitürlerin vazgeçilmez bileşenidir.K vitamini haricinde diğer vitamin ve mineraller bakımından zengin bir kaynak olmayan salatalık kilo verme veya koruma için hazırlanan diyet listelerinde en fazla yer alan sebzelerdendir. Hıyar (salatalık), Kabakgillerden hıyar bitkisinin (cucumis sativus) meyvesidir. En çok bilinen ve üretilen sebzelerin başında gelen hıyar, kolay yetiştirilen ve çok tüketilen bir sebzedir.
Soğan özellikle enfeksiyon hastalıklarına karşı etkilidir. Soğan kükürt, lif, B ve C vitamini açısından zengin bir besin kaynağıdır.Dış kabuk eti beyaz ve oldukça sıkıdır. Normal irilikteki başları 6,5 – 7 cm yüksekliğinde ve 6,5 cm çapındadır. Dış kabuk renklerine göre sarı, solgun kırmızı, tunç renkli, koyu kırmızı, mor ve beyaz soğanlar üretilmektedir.
Genelde sağlık açısından çok faydalı ve güvenle tüketilebilecek besin kaynakları arasında gösterilir. Patates A,C, K , B6 ve E vitaminleri içermektedir, bunun yanında folatlar açısından da zenginidir.
7000 – 5500 yılları arasında Meksika’da olduğu düşünülen kabak, potasyum, fosfor, kalsiyum, magnezyum, sodyum ve demir bakımından da oldukça zengin bir sebzedir.Meyveleri silindirik şekilli, beyaz renkli ve düzgündür. Meyve eti oldukça lezzetlidir. Kabak, yazlık ve kışlık olarak yurdumuzun her tarafında yetiştirilir.
Yaprakları küçük, dar ve ince olan patlıcanın; yaprak kısmı ve gövdesi yeşil renklidir. Mor renk meyve veren bitki genellikle 5 çiçekle açmaktadır. Büyük yaprakları dikenli ve iri yapıda olan bitkinin, meyveyi korumak için daha sert yapıda olanları da vardır.
Dolmalık biber birçok vitamin ve antioksidan, özellikle C vitamini ve çeşitli karotenoidler bakımından zengindir. Açık tarla yetiştiriciliğine uygun, standart bir çeşittir. Bitki orta yükseklikte olup, alçaktan dallanır. 3 – 4 loblu, ince kabuklu, eti orta kalınlıktadır. Dikimden hasada kadar geçen süre 50 – 55 gün olan, verimli ve erkenci bir çeşittir
Biberin iştah açıcı etkisi çarliston türü biberde de bulunmaktadır. Açık tarla üretiminde olduğu kadar, örtü altında da yetiştirilebilen, standart bir çeşittir. Kuvvetli bitki yapısına sahiptir. Sarı – yeşil olan meyveleri yaklaşık 16 – 18 cm uzunlukta, etli, uzun – konik yapıdadır. Erkenci, verimli ve nakliyeye uygun bir çeşittir. Acı ve Tatlı olmak üzere 2’ye ayrılır.
Kırmızı, turuncu ve sarı renkli bu Kaliforniya biberi, yeşil biberlere göre daha tatlıdır. Acı değildir, c vitamini açısından çok zengin bir biber çeşididir. Olgunlaşmış Kaliforniya biberinde C vitamini karatenoidlerin en üst düzeye çıkmasını sağlarÜlkemizde antalyada bölgesinde yaygın olan bu çeşit Kasım ayından itibaren ihracata uygundur.Kalın kabuklu ve etlidir.
A ve C vitaminleri bakımından zengin olan sivri biber bunun yanı sıra potasyum, tiamin riboflavin, piridoksin, sodyum, magnezyum, kalsiyum ve demir içerir. 100 gram sivri biber 40 kaloridir. Bu değer, günlük ihtiyacın yaklaşık olarak %2’sini karşılar.Örtü altında ve açık tarlada üretimi yapılan standart bir çeşittir. İnce, uzun, sivri, koyu yeşil renkli ve koyu olan meyveleri yaklaşık 20 cm uzunluğundadır. Acı ve Tatlı olmak üzere 2’ye ayrılır. Verimli ve nakliyeye uygun bir çeşittir.
Kapya biberi, yüksek oranda C vitamini içeriğine sahip bir besin. Ayrıca potasyum ve folat açısından da zengin.Açık tarla yetiştiriciliğine uygun br çeşittir.Yaklaşık 10 – 15 cm. uzunluğunda, kalın etli, geniş, yassı ve konik şekilli meyvelere sahiptir. Başlangıçta koyu yeşil renkli meyveleri daha sonra kırmızı renk alır. Verimli bir çeşittir.
Açık saha üretimine uygundur. Meyveleri 17-18 cm. uzunluğunda ve 2-2,5 cm. çapındadır. 60 günde hasada gelir. Dekara verimi ortalama 3-4 ton’dur.
Güçlü bitki yapısına sahip bir türdür. Meyvesi serttir ve raf ömrü uzundur.Kreme yakın açık sarı rengindedir. Ortalama 13-20 cm arasındadır.Ülkemizde ekimi çok olan bu cins hem ihracata uygun, hemde yüksek verime sahiptir.
Bianca Macar Dolma Biber … Biber, domates ve patlıcan gibi Solanaceae familyasından ve Capsicum cinsine ait Capsicum anuum L. türüdür.Ülkemizde Antalya’da bölgesinde yaygın olan bu çeşit Kasım ayından itibaren ihracata uygundur.Kalın kabuklu ve etlidir. Yeşil, sarı ve kırmızı olmak üzere 3 renkte bulunmaktadır.
Pırasaların tatlı bir tadı vardır ve çiğ veya pişmiş olarak yenebilir.Pırasa bitkisinin tohumları, mart-mayıs aylarında, önceden hazırlanmış soğuk yastıklara sıkça ekilir. Üzerleri 1-1,5 cm. kalınlıkta gübreli toprakla örtülüp bastırılır. Süzgeçle sulanır. 10-12 gün sonra filizlenme başlar. Zayıf filizlenen fideler sökülerek seyreltme yapılır. Fideler 15-20 cm. kadar boylanıp kurşun kalem kadar kalınlaştığında, bahçe ya da tarladaki asıl yerlerine şaşırtılmaya hazır olur. Fideler, kışın iyice kazılarak düzeltilmiş ve gübrelenmiş toprağa, 15-20 cm. aralıkla dikilir.
Brokoli bol miktarda C vitamini ve K vitamini içerir, ayrıca folat potasyum, manganez, demir, fosfor, kolin, selenyum ve kükürt gibi mineraller ile lif bakımından da zengindir.Brokoli (Brassica oleracea italica) Brassicaceae (turpgillerden), küçük yeşil yumrular hâlinde olan, haşlanarak yemeği hazırlanan bir tür sebze.
Kan şekerinde oynama yapmayan kırmızı turp, uzun süre tok tutan bir özelliğe sahiptir. Ayrıca mide bulantısını da geçirir. Besin değeri yüksek: Kırmızı turp E, A, C, B6, K vitaminlerini içerir. Ayrıca antioksidan, lif, çinko, potasyum, magnezyum, bakır, kalsiyum, demir ve manganez bakımından da zengindir.Kabuk rengi kırmızı, et rengi beyazdır. Yuvarlak şekilli ve lezzetli bir çeşittir. Ortalama ağırlıgı 45 / 50 grmdır.
A vitamini deposu olan havuç aynı zamanda K vitamini,C, B, B6 ve E gibi önemli vitaminlerini bol miktarda içermektedir.Havuç (Daucus carota), maydanozgiller (Apiaceae) familyasından, koni biçimindeki etli kökü için sebze olarak yetiştirilen iki yıllık otsu bir kültür bitkisi.
Besin değeri yüksek beyaz turp E, A, C, B6, K vitaminlerini içerir. Ayrıca antioksidan, lif, çinko, potasyum, magnezyum, bakır, kalsiyum, demir ve manganez bakımından da zengindir. Bu nedenle turp besin değeri yüksek bir sebzedir.Kabuk rengi ve et rengi beyazdır. İnce uzun şekilde olmakla birlikte min. ve maximum ağırlıkları 250 gr- 1 kg dır. Ülkemizde 12 ay boyunca yetiştirilen bu ürün, aynı zamanda nakliyeye de dayanıklıdır.
Ispanak içinde bulundurduğu besin değerli açısından sağlığa oldukça faydalı bir sebzedir.Ispanak (Spinacia oleracea), Amaranthaceae familyasından çiçekli bir bitki. Asya kıtasının orta ve güneybatı bölgelerinin yerlisi olan bu bitki dünyanın birçok farklı bölgesinde gıda olarak tüketilir.İrandan 11 yy. da Araplar tarafından Avrupaya(İspanya) ya götürülmüştür.
Fasulye: Tam bir protein, vitamin ve mineral deposu olan fasulye A, B9 ve C vitamini ile demir ve magnezyum mineralleri açısından zengindir.Fasulye (Phaseolus vulgaris), baklagiller (Fabaceae) familyasının Phaseolus cinsinden Orta Amerika menşeli, bir yılda yetişen otsu bir bitki.Fasulye dünyanın bütün sıcak ve ılıman iklimli bölgelerinde yetiştirilmektedir. Yaklaşık 80 çeşidi vardır.
Maydanoz yüksek seviyede klorofil ve bir flavonoid olan apigenini içerir. Apigenin anti kanser özellikte olmasının yanı sıra anti inflamatuar ( iltihap karşıtı) ve antioksidandır.Maydanoz, A vitamini, kalsiyum, potasyum ve kükürt bulunduran, yeşil renkli, damarlı bir bitkidir. Yaprakları baharat olarak kullanılmaktadır. Bir tutam maydanoz, günlük C vitamini ihtiyacının çoğunu karşılar.
Dereotu, vücutta bulunan serbest radikallerle mücadele eder. Kanser riskini önemli ölçüde azaltır.Dereotu tek yıllık bir bitkidir. 120 cm’ye kadar yükselebilen sap, yuvarlak beyaz ve yeşil uzunlamasına çizgilidir. Esas yapraklar genellikle 3-4 parçalıdır. Alt yapraklar saplı, üst yapraklar sapsızdır. Bu bitki türü hemen hemen her toprakta yetişebilir.
Nane A vitamini bakımından oldukça zengindir. Bunun yanı sıra kalsiyum, magnezyum, potasyum, folat ve omega-3 yağlarını da bol miktarda barındırır.25-30 kadar çeşidi bulunmaktadır. Esas maddesi ise Menthol ve Menthon’dur. Gövde dik, yarı dik veya yatık olabilir. Normal şartlarda 40-70 cm, çok iyi şartlarda 100 cm’ye yükselebilir. Yapraklar çıplak veya hafif tüylüdür. Özellikle alt kısımlarda ve damar kenarlarında tüyler bulunmaktadır.Özellikle nemli bölgelerde daha iyi yetişir.
Karnabahar, lif ve B vitaminleri yönünden yüksek seviyelere sahip bir sebzedir. Karnabaharın yenilen kısmı; başını (kellesini) oluşturan çiçeklik ve çiçekleridir. En makbul karnabaharlar başı sıkı olanlardır. Güzlük karnabaharın başı orta irilikte, sıkı ve beyaz çiçekli; kışlık karnabaharın başı iri, sıkı ve beyaz çiçekli ve mart karnabaharının başı ise küçük, sıkı ve beyaz çiçekli olur. Gevşek başlı ve sarımsı çiçekli karnabaharlar makbul sayılmaz. Ancak, son zamanlarda Batı ülkelerinde pembe, mor ve sarı çiçekli karnabahar çeşitleri de yetiştirilmiştir. Karnabahar; çorbası, kızartması, sade ve zeytinyağlı musakkası ile salataları yapılarak tüketilir.
Doğada bulunan en etkili antibiyotik olan sarımsak, zengin vitamin ve mineral kaynağıdır. Sarımsağın içeriğinde 33 çeşit kükürt bileşiği, 17 çeşit aminoasit, manganez ve çinko gibi mineraller ile A vitamini, B vitamini ve bolca C vitamini bulunur.Sarımsak (Allium sativum), Alliaceae (zambakgiller) familyasına dahli, Allium cinsinden bir soğanlı bitki türüdür. 25-100 cm yüksekliğe kadar boy atar. Yapraklarında, saplarında ve toprak altındaki soğanında kokulu bir yağ bulunur. Sarımsak yıllık bir bitkidir. Soğan, yabani soğan, zambak ve pırasa ile akraba olan sarımsak doğada yabani ortamda yetişmez. Tarih boyunca bir kültür bitkisi olduğu, olasılıkla güneybatı Asya’da doğada yetişen Allium longicuspis türünden türetilmiş olduğu düşünülmektedir. Sıklıkla “sarmısak” olarak da anılan sarımsağın en iyi kaliteye sahip olanı, germanyum ve selenyum bakımından zengin topraklarda yetişir.
